Κόμματα θεσμικά και συλλογικά

Ο πρώτος γύρος της εκλογής προέδρου της Νέας Δημοκρατίας χαρακτηρίστηκε από τη συμμετοχή περίπου 400.000 μελών και φίλων του κόμματος. Στην αντίστοιχη εσωκομματική διαδικασία του ΠΑΣΟΚ οι ψηφοφόροι μόλις υπερέβησαν τις 50.000, ενώ τα κομματικά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ κυμαίνονται περί τις 30.000. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης διατηρεί ισχυρό σύνδεσμο με τη βάση του, παρά τη φθορά του στα χρόνια της οικονομικής κρίσης.

Αλλωστε το ποσοστό 28% σε αμφότερες τις βουλευτικές εκλογές του 2015 επιβεβαιώνει το ίδιο συμπέρασμα. Εξίσου σταθερές παραμένουν όμως και οι παθογένειές του, όπως εκφράζονται από τα πρόσωπα των υποψηφίων που κατέλαβαν τις πρώτες θέσεις και θα αναμετρηθούν για την ηγεσία τον Ιανουάριο. Αμφότεροι είναι γόνοι της πολιτικής «αριστοκρατίας» του τόπου, ο ένας σε επίπεδο βουλευτικής δυναστείας (πατέρας και θείος βουλευτές στο παρελθόν) και ο άλλος σε υψηλότερο (πατέρας πρωθυπουργός, αδελφή υπουργός κ.λπ.).

Ο ένας από τους δύο βαρύνεται και με προεκλογική παραλαβή ηλεκτρικού εξοπλισμού από τη γνωστή και μη εξαιρετέα Siemens το 2007, ο οποίος εξοφλήθηκε μόνο τον Ιούνιο του 2008, αφού προηγουμένως έγινε εισαγγελική έρευνα και το όλο ζήτημα έλαβε ευρεία δημοσιότητα (στην Ελλάδα, όμως, όλα λησμονούνται). Το οξύμωρο είναι ότι η Νέα Δημοκρατία αυτοπροβάλλεται ως το κατεξοχήν φιλοευρωπαϊκό κόμμα, τη στιγμή κατά την οποία σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα η οικογενειοκρατία δεν έχει διαστάσεις έστω και μακρόθεν συγκρίσιμες προς όσα συμβαίνουν εδώ.

Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται μάλλον στο ότι τα κόμματα εξουσίας στην Ελλάδα λειτουργούσαν όχι μόνο με τη λογική του πολιτικού σχηματισμού, αλλά και με εκείνη του πελατειακού δικτύου παροχής προσωπικών εξυπηρετήσεων. Αυτά τα πελατειακά δίκτυα αποδεικνύονται μεταβιβάσιμα από τη μια γενιά στην άλλη και θεμελιώνουν την κληρονομικότητα της εξουσίας σε εμάς και σε κράτη όπως το Πακιστάν (δυναστεία Μπούτο κ.ά.), η Ινδία (δυναστεία Γκάντι κ.ά.) και οι Φιλιππίνες (δυναστεία Ακίνο κ.ά.).

Το πελατειακό φαινόμενο και η συνακόλουθη απο-πολιτικοποίηση της πολιτικής είχε καθοριστική συμβολή στην ελληνική χρεοκοπία. Αν θέλουμε να την υπερβούμε, πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία και να αποκτήσουμε σε όλο το πολιτικό φάσμα κόμματα που θα λειτουργούν θεσμικά και συλλογικά, με άξονα τις ιδεολογίες τους και όχι προσωποπαγείς πελατειακές πυραμίδες. Ισως ο δρόμος αποδειχθεί μακρύς.