Πέμπτη 2 Ιουνίου 2016

Η κρίση, που ταλαιπωρεί τη χώρα εφτά χρόνια.

Καμιά φορά ωφελεί να βλέπεις πίσω για να καταλάβεις το παρόν και, ίσως, να προβλέψεις το μέλλον. Η κρίση, που ταλαιπωρεί τη χώρα εφτά χρόνια, ξέσπασε το 2009 και, από τότε, βαθαίνει και αλλάζει μορφή. Ξεκίνησε ως δημοσιονομική και εξελίσσεται σε κοινωνική και, τελικά, δημογραφική. Η Ελλάδα δεν φτωχαίνει μόνο. Κυρίως, αλλάζει πολιτισμικά, κοινωνικά, ανθρωπολογικά και ίσως εθνικά. Η κρίση που ξέσπασε το 2009, ξεκίνησε πολύ νωρίτερα. Εμφανώς, μετά το 2002 και την υιοθέτηση του ευρώ, αλλά ουσιαστικά με τη Μεταπολίτευση, όταν διαμορφώθηκαν οι πολιτικές και πολιτισμικές συνθήκες. Τότε ο κομματικός κρατισμός καθιερώθηκε ως κυρίαρχο πολιτικό υπόδειγμα. Oχι ως συνθήκη επιβίωσης, όπως παλιότερα, αλλά ως μόνο μέσο οικονομικής και κοινωνικής ανέλιξης. Η σκληρή δουλειά ως αξία «χάθηκε» και αντικαταστάθηκε από την ένταξη στο κόμμα και στο κράτος.
Το υπόδειγμα «εισήγαγε» το ΠΑΣΟΚ ως Αριστερά που πάντα είχε καλές σχέσεις με το κράτος. Το υιοθέτησε ασμένως ως «καλή πρακτική» και η δεξιά ΝΔ. Η εναλλαγή στην εξουσία διατήρησε τον άρρωστο, δηλαδή την οικονομία και την κοινωνία, ζωντανούς για τριάντα χρόνια. Oπως ο τοξικομανής όταν «παίρνει τη δόση» του, παίρναμε ΜΟΠ, πακέτα Ντελόρ, ΕΣΠΑ και αγροτικές επιδοτήσεις. Τα αποτελέσματα ήταν αντίστοιχα. Η Ελλάδα του 2009 είχε δομικές, θεσμικές και πολιτικές αδυναμίες. Oλες ξέσπασαν στην οικονομία που κατέρρευσε, μαζί και η κοινωνία. Σήμερα φεύγουν τα ζωντανά κύτταρα και μένουν τα γερασμένα και σάπια μυαλά. Η Ελλάδα ξεραίνεται και μοιάζει με δέντρο που κλαδεύτηκε με Μπαλτά αντί για πριόνι από κηπουρό που διακατέχεται από... αυταπάτες.
Το 2016 η κατάσταση της οικονομίας έχει ξεκαθαρίσει. Η εσωτερική υποτίμηση έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και η συνέχιση είναι νομοθετημένη. Θα υπάρξει αναγκαστική αναδιάρθρωση σε κλάδους και επιχειρήσεις. Μαγαζιά κλείσανε και η «δημιουργική καταστροφή» ανέδειξε τους λιγότερους που επέζησαν. Επαγγέλματα με μεγάλα εισοδήματα και ακόμη μεγαλύτερη φοροδιαφυγή χτυπήθηκαν και οι αριθμοί τους θα είναι μικρότεροι, ενώ οι ηλεκτρονικές διασταυρώσεις θα κάνουν τη φοροδιαφυγή δυσκολότερη. Η αναμόρφωση της γεωργίας με αλλαγές στην ασφάλιση και τη φορολογία είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε επαγγελματικές καλλιέργειες, σε μεγαλύτερες εκτάσεις και με καλύτερη οργάνωση. Ο τουρισμός παραμένει ισχυρό όπλο, ενώ οι αποκρατικοποιήσεις και η αξιοποίηση της περιουσίας θα ανοίξουν και άλλους κλάδους. Οι αντικειμενικές συνθήκες είναι πλέον τέτοιες που το «κλάδεμα» τώρα μπορεί να αποδώσει. Φυσικά, με άλλον κηπουρό, όπως πολλοί πιστεύουν.