Αλλιώς είναι μια σκιά χωρίς σώμα.

Το εγχώριο κομματικό σύστημα δεν έχει εναρμονιστεί με τη ζώσα πραγματικότητα. Αρνούμενο να αποδεχθεί τις αλλαγές που συντελέστηκαν συνεχίζει να υπηρετεί με συνέπεια τον παλιό εαυτό του. Το χειρότερο είναι ότι δεν απεξαρτήθηκε από τις παθογένειες που οδήγησαν στη χρεοκοπία. Ο λαϊκισμός, οι πελατειακές πρακτικές, η κομματοκρατία, τα συντεχνιακά συμφέροντα παραμένουν κυρίαρχα. Οι παρωχημένοι φορμαλισμοί, οι δοξασίες και τα φληναφήματα ανακυκλώνονται. Το ίδιο και οι αχρείαστες σκιαμαχίες, οι άγονες αντιπαραθέσεις, οι προσωπικοί διαξιφισμοί. Ο πολιτικός λόγος είναι αβαθής. Βρίθει αντιφάσεων και αμφισημιών. Δεν θεμελιώνεται με συγκεκριμένες προτάσεις για την έξοδο από την κρίση. Ετσι η ενασχόληση με τα προβλήματα της χώρας είναι επιδερμική. Τα καίρια ζητήματα της ανάπτυξης, της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, της αναδιάρθρωσης του κράτους, της αναβάθμισης των κοινωνικών υπηρεσιών και της παιδείας βρίσκονται εκτός ατζέντας. Αντίθετα, κυριαρχεί η μικροπολιτική και ο επικοινωνιακός ανταγωνισμός.

Στο επίκεντρο των ενεργειών όλων σχεδόν των κομμάτων βρίσκεται το εκλογικό τους ακροατήριο. Το κολακεύουν και το χαϊδεύουν. Του καλλιεργούν αναμονές και προσμονές. Οι πολίτες αντιμετωπίζονται ως πελάτες. Οι επαγγελματικές ομάδες σαν δεξαμενές ψηφοφόρων. Δεν καταφεύγουν τυχαία σε λογικές συγκερασμού και μέσου όρου. Λειαίνουν τις απόψεις τους, καθιστώντας τες αρεστές. Αποκαλυπτική ήταν η παρουσία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ. Τόσο με την ομιλία όσο και με τη συνέντευξή του φάνηκε η πολιτική γύμνια και η ένδεια ιδεών. Στην πραγματικότητα η Ελλάδα, ελλείψει συγκεκριμένου σχεδίου, βρίσκεται στον αυτόματο πιλότο του τρίτου Μνημονίου. Το μοναδικό πλάνο της κυβέρνησης είναι πώς θα θολώσει τα προαπαιτούμενα και τις δεσμεύσεις. Εξ ου και η εσκεμμένη διγλωσσία των υπουργών.

Από την άλλη, χαρακτηριστική είναι και η δυστοκία της ΝΔ να προβεί σε ουσιαστική ανατοποθέτηση έναντι των μεγάλων προβλημάτων του τόπου. Η αδυναμία της να ενσαρκώσει μια μεταρρυθμιστική στρατηγική προσκρούει στον παλαιοκομματισμό που παραμένει ισχυρός στους κόλπους της. Η επαγγελία του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν αφομοιώνεται εύκολα από ένα κατ' εξοχήν συντηρητικό κόμμα. Ετσι ελλοχεύει ο κίνδυνος να αφυδατωθεί. Μια ετεροβαρής μεταξύ τους σχέση, όπως η υφιστάμενη, θα απομειώσει τη δυναμική που ο νέος αρχηγός είχε αποκτήσει. Ο ενδιάμεσος χώρος, τέλος -ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι- μολονότι θα μπορούσε να επιδείξει μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα στα νέα δεδομένα, είναι βραχυκυκλωμένος. Αντί να προτάξει νέες ιδέες, επιδίδεται σε μάχες χαρακωμάτων για την εξυπηρέτηση προσωπικών φιλοδοξιών. Ο λόγος του ΠΑΣΟΚ, μάλιστα, θυμίζει το αρχέγονο παρελθόν του. Τα κομματικά επιτελεία, ζώντας στον μικρόκοσμό τους, δεν ακούν τη βοή των υπόγειων ρευμάτων, που αναζητούν ακόμη και ενστικτωδώς την ουσιαστική υπόσταση της πολιτικής. Δεν αντιλαμβάνονται ότι η πολιτική δεν είναι πλειοδοσία σε μεσσιανισμό. Χωρίς να χάνει τη οραματική της στόχευση, έχει ανάγκη πλέον ένα Δελτίο Τεχνικού Εργου. Αλλιώς είναι μια σκιά χωρίς σώμα.