Το εμπορικό κεφάλαιο με διασύνδεση στην πολιτική φάνηκε να επιβάλλεται καθ’ όλον τον βίο του ελληνικού κράτους (αναμενόμενο, αφού η απέχθεια προς τη γεωργία και η αδυναμία εκβιομηχάνισης το αφήνουν ως μόνη δύναμη). Η έλλειψη καινοτόμων επιχειρηματιών δεν σχετίζεται μόνον με αυτό το περιβάλλον αλλά και με το επίπεδο μόρφωσής των, την περιορισμένη αγορά, τουλάχιστον πριν το 1920, κ.λπ. Ο θεσμός της ανώνυμης εταιρείας προσφάτως εγένετο αποδεκτός, αν και κατ’ ουσίαν πίσω από τα εταιρικά σχήματα κρύβονται ελάχιστες οικογένειες. Όταν κάποια στιγμή το χρηματιστήριο φάνηκε να ενηλικιώνεται, αλλεπάλληλες απάτες, όπως αυτή του τέλους των ’90, ανέδειξαν την εικόνα του πολιτικού και οικονομικού προσωπικού της χώρας: η μεγαλύτερη απάτη στη νεώτερη περίοδο πραγματοποιήθηκε μέσω αναδιανομής του εισοδήματος, δείγμα ενός διαπλεκόμενου πολιτικού συστήματος και επιχειρηματιών - πειρατών. Κάτω από αυτούς τους όρους, επειδή η βιομηχανική ανάπτυξη παρέμεινε περιορισμένη και καθώς η μετανάστευση σταμάτησε μετά το 1975, η λύση προς εργασία του άνεργου εργατικού δυναμικού ήταν είτε το κράτος είτε η αυτοαπασχόληση. Καμία δυτική χώρα δεν διαθέτει τόσο μεγάλο μέρος του πληθυσμού στο δημόσιο ή στην αυτοαπασχόληση (περίπου το ήμισυ του εργατικού δυναμικού).
Τοιουτοτρόπως, ενώ η πτώχευση θα ήταν δυνατόν να συμβεί το 1960 ή το 1970, η μετανάστευση απομάκρυνε τα πλήθη, που αναζητούσαν εργασία και διά τούτο θεωρήθηκε ως ευλογία. Ταυτοχρόνως η πολιτική καταπίεση λόγω του εμφυλίου συγκρατούσε τα αιτήματα. Στη δεκαετία του 1980 ο πακτωλός των επιδοτήσεων και ο ξέφρενος δανεισμός ανέβασε το μέσο ατομικό εισόδημα, σε μια οικονομία που παρέμενε, στις υποδομές και στη λειτουργία της, ημιανεπτυγμένη. Στο τέλος, παρά τα μέτρα του 1985-87, οδηγήθηκε στον προθάλαμο του αδιεξόδου: Η πτώχευση εμφανίσθηκε προ των πυλών στην κυβέρνηση Ζολώτα. Η τύχη ήλθε με το μέρος της Ελλάδος, αφού η κατάρρευση των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού απετέλεσε το Ελντοράντο για την παγκόσμια κερδοσκοπία και η όλη καθοδηγούμενη διεθνή πολιτική ατμόσφαιρα αλλά και τα οικονομικά συμφέροντα απομάκρυναν ηθελημένα την προσοχή τους από τη χώρα και ο κίνδυνος αποσοβήθηκε. Το πολιτικό σύστημα, λαμβάνοντας το μήνυμα, στη δεκαετία του 1990, επικεντρώθηκε στο «συμμάζεμα».
Αλλά η ένταξη στο ευρώ αποτέλεσε την Κίρκη του φτηνού δανεισμού. Μετά τα συμπόσια της Ολυμπιάδος θα όφειλε να επανακάμψει στην πολιτική των μέσων του 1990. Αντί τούτου η κυβέρνηση, ως κάτι που την υπερέβαινε, αδυνατούσε να συγκρατηθεί (αφού κάτι τέτοιο ανέτρεπε τη λογική της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτευτών) και στην πενταετία 2004-2009 τα 180 δισ. ευρώ χρέος ανήλθαν στα 319, φέρνοντας τη χώρα στην πτώχευση. Είτε το χρεοστάσιο επιτυγχάνετο μέσω μνημονίων – συντεταγμένη χρεωκοπία – είτε μέσω εγκατάλειψης του ευρώ –ανεξέλεγκτη – το αποτέλεσμα θα διέφερε στην ένταση. Υπ’ αυτούς τους όρους προέκυψε ότι η χώρα ήταν μάλλον απίθανο να αποφύγει το μοιραίο7.
Τοιουτοτρόπως, ενώ η πτώχευση θα ήταν δυνατόν να συμβεί το 1960 ή το 1970, η μετανάστευση απομάκρυνε τα πλήθη, που αναζητούσαν εργασία και διά τούτο θεωρήθηκε ως ευλογία. Ταυτοχρόνως η πολιτική καταπίεση λόγω του εμφυλίου συγκρατούσε τα αιτήματα. Στη δεκαετία του 1980 ο πακτωλός των επιδοτήσεων και ο ξέφρενος δανεισμός ανέβασε το μέσο ατομικό εισόδημα, σε μια οικονομία που παρέμενε, στις υποδομές και στη λειτουργία της, ημιανεπτυγμένη. Στο τέλος, παρά τα μέτρα του 1985-87, οδηγήθηκε στον προθάλαμο του αδιεξόδου: Η πτώχευση εμφανίσθηκε προ των πυλών στην κυβέρνηση Ζολώτα. Η τύχη ήλθε με το μέρος της Ελλάδος, αφού η κατάρρευση των χωρών του υπαρκτού σοσιαλισμού απετέλεσε το Ελντοράντο για την παγκόσμια κερδοσκοπία και η όλη καθοδηγούμενη διεθνή πολιτική ατμόσφαιρα αλλά και τα οικονομικά συμφέροντα απομάκρυναν ηθελημένα την προσοχή τους από τη χώρα και ο κίνδυνος αποσοβήθηκε. Το πολιτικό σύστημα, λαμβάνοντας το μήνυμα, στη δεκαετία του 1990, επικεντρώθηκε στο «συμμάζεμα».
Αλλά η ένταξη στο ευρώ αποτέλεσε την Κίρκη του φτηνού δανεισμού. Μετά τα συμπόσια της Ολυμπιάδος θα όφειλε να επανακάμψει στην πολιτική των μέσων του 1990. Αντί τούτου η κυβέρνηση, ως κάτι που την υπερέβαινε, αδυνατούσε να συγκρατηθεί (αφού κάτι τέτοιο ανέτρεπε τη λογική της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτευτών) και στην πενταετία 2004-2009 τα 180 δισ. ευρώ χρέος ανήλθαν στα 319, φέρνοντας τη χώρα στην πτώχευση. Είτε το χρεοστάσιο επιτυγχάνετο μέσω μνημονίων – συντεταγμένη χρεωκοπία – είτε μέσω εγκατάλειψης του ευρώ –ανεξέλεγκτη – το αποτέλεσμα θα διέφερε στην ένταση. Υπ’ αυτούς τους όρους προέκυψε ότι η χώρα ήταν μάλλον απίθανο να αποφύγει το μοιραίο7.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου