Οι κοινωνίες δεν θα αντέξουν επί πολύ τέτοια αφόρητη πίεση.

Η επιβίωση της ΕΕ θα είναι φυσικά άκρως αμφίβολη, αν το ευρώ οδηγηθεί σε διάσπαση, σε αδιέξοδο και σε εγκατάλειψη. Αλλο πράγμα η ΕΕ που υπήρχε πριν από το ευρώ και εντελώς άλλο πράγμα η προσπάθεια επιστροφής εκεί μετά από υποτιθέμενη αποσύνθεση της Ευρωζώνης. Αλλωστε, για να καταρρεύσει η Ευρωζώνη θα έχουν προηγουμένως οδηγηθεί σε δημοσιονομικό αδιέξοδο αρκετές χώρες, οπότε η επιστροφή τους στο εθνικό νόμισμα και η άσκηση αυτοτελούς οικονομικής πολιτικής θα αποτελεί όρο για την επιβίωση του πληθυσμού και των κρατών τους.

Σενάρια καταστροφής μοιάζουν όλα αυτά. Εφιάλτες ταραγμένης νύχτας. Δυστυχώς όμως, τέτοιου είδους προβληματισμοί κυριαρχούν αυτήν την εποχή στην Ευρώπη. Η απαισιοδοξία διαπερνά τα άρθρα και τις αναλύσεις των σοβαρών ευρωπαϊκών εφημερίδων. Ιδίως αν διαβάζει κανείς γερμανικές εφημερίδες τρομάζει με την αλαζονεία και την επιθετικότητα που αποπνέουν. Αυτό το κλίμα δεν προοιωνίζεται τίποτε καλό για το άμεσο μέλλον της ηπείρου μας.

Τα σημεία αναφοράς κλονίζονται και καταρρέουν μέσα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Η πορεία συνεχούς σταδιακής βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των λαών της Ευρώπης ανακόπτεται βίαια και πανευρωπαϊκά για πρώτη φορά μετά από το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο κόσμος διαισθάνεται ότι έχει ξεσπάσει ένας ανελέητος οικονομικός πόλεμος, ο οποίος σε κοινωνικό επίπεδο αρχίζει να έχει δεκάδες εκατομμύρια θύματα.

Τα κόμματα δεν εκφράζουν πλέον συγκεκριμένες πολιτικές και ιδεολογικές επιλογές. Δεν μπορούν έτσι να πείσουν τον λαό ότι οραματίζονται μια άλλη κοινωνία και χαράζουν στρατηγική και τακτική για να την υλοποιήσουν. Τα κόμματα εξουσίας άλλα λένε όταν είναι στην αντιπολίτευση και τα εντελώς αντίθετα κάνουν όταν έρθουν στην κυβέρνηση. Οι κοινωνίες δεν θα αντέξουν επί πολύ τέτοια αφόρητη πίεση. Το ζήτημα είναι αν θα διαρραγούν ή αν θα εκραγούν.